Jakie zagrożenia w 2024 roku? Podsumowanie Raportu MSC 2024

Monachijska Konferencja Bezpieczeństwa

16 lutego 2024 r. zainaugurowana została 60. odsłona Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa i trwała do 18 lutego 2024 r. Co roku, podczas MSC omawiane są najważniejsze kwestie dotyczące bezpieczeństwa na świecie, a spotykają się na niej m.in. przedstawiciele rządów, organizacji międzynarodowych czy sił zbrojnych oraz wielu ekspertów, przedstawicieli biznesu czy społeczeństwa obywatelskiego. MSC jest największą konferencją tego typu na świecie – zazwyczaj pojawia się na niej ok. 450 prelegentów. Pełna lista wraz z nagraniami z wystąpień dostępna jest w linku poniżej. 

Oprócz corocznej flagowej konferencji, MSC regularnie zwołuje głośne wydarzenia poświęcone konkretnym tematom i regionom oraz publikuje Monachijski Raport Bezpieczeństwa – coroczne zestawienie istotnych danych liczbowych, map i badań dotyczących kluczowych wyzwań w zakresie bezpieczeństwa. Tegoroczny raport zatytułowany „Lose-Lose?” (pl. Przegrana-Przegrana?) również znajdą Państwo w linku poniżej. 

 

Podsumowanie raportu

Raport zawiera szereg danych i analiz dotyczących aktualnych zagrożeń dla bezpieczeństwa międzynarodowego. Dane wynikają ze współpracy MSC z wieloma instytucjami i ekspertami, w tym z The Armed Conflict Location & Event Data Project (ACLED), Global Trade Alert, der International Energy Agency (IEA), International Monetary Fund (IMF) oraz The International Institute for Strategic Studies (IISS). Jak czytamy na stronie MSC,

„Monachijski Raport o Bezpieczeństwie 2024 analizuje dynamikę o efekcie „przegrany-przegrany”, która jest stymulowana, gdy coraz więcej rządów priorytetowo traktuje względne zyski, zamiast angażować się we współpracę o sumie dodatniej i inwestować w porządek międzynarodowy, który pomimo swoich oczywistych wad może nadal pomagać w powiększaniu przysłowiowego tortu z korzyścią dla wszystkich. Raport stymuluje również debatę na temat tego, w jaki sposób partnerzy transatlantyccy i podobnie myślące państwa mogą zrównoważyć dwa trudne wymagania: przygotowanie się na znacznie bardziej konkurencyjne środowisko geopolityczne, w którym myślenie o względnych zyskach jest nieuniknione, oraz ożywienie rodzaju współpracy, bez której trudno osiągnąć bardziej inkluzyjny globalny wzrost i rozwiązania palących globalnych problemów.”

W tegorocznym Raporcie między innymi przeczytamy o sytuacji we wschodniej części Europy, o regionie Indo-Pacyfiku, czy o konflikcie na Bliskim Wschodzie.  W raporcie poruszone zostały również kwestie zmieniających się modeli gospodarki, aktualnego stanu klimatycznego czy światowego wyścigu w rozwoju technologicznym oraz zagrożeń z nim związanych.

 

Europa Wschodnia i Bliski Wschód

W kwestii sytuacji w Europie Wschodniej Nicole Koenig ekspertka ds. polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE i Leonard Schütte ekspert ds. europejskiego bezpieczeństwa i międzynarodowych organizacji, podkreślają jak istotną rolę odgrywa wojna na Ukrainie w kształtowaniu się tego regionu – chodzi głównie o kraje znajdujące się w tzw. szarej strefie, pomiędzy Wschodem, a Zachodem. „Gruzja, Mołdawia i Bałkany Zachodnie również odczuwają wpływ rosyjskiego nacisku. W rękach członków UE i NATO leży zmniejszenie szarej strefy. Oznacza to aktywne wspieranie krajów na ich drodze do członkostwa w UE i NATO oraz wyznaczanie bardziej ambitnych kamieni milowych na tej drodze.” (s.52) 

Jeśli chodzi o toczący się konflikt na Bliskim Wschodzie Amadee Mudie-Mantz i Sophie Witte – doradcy polityczni MSC – uważają, że „wiele będzie zależeć od tego, czy Iran i jego sojusznicy będą dalej eskalować konflikt na różnych frontach. Zagrożenia Huti dla globalnego handlu na Morzu Czerwonym już skłoniły USA i Wielką Brytanię do ataków na jemeńskie cele w styczniu 2024 roku.” – o czym pisaliśmy w styczniowym przeglądzie BM –http://www.rodm-poznan.pl/mozliwe-zawieszenie-broni-miedzy-izraelem-i-hamasem-stany-zjednoczone-ponownie-atakuja-rebeliantow-z-ruchu-huti-oraz-baze-wojskowa-w-iraku/ „Wiele będzie również zależeć od tego, w jaki sposób Izrael prowadzi operacje w Strefie Gazy i czy może znacząco złagodzić trudną sytuację ludności cywilnej, a prezydent USA Joseph Biden ostrzegł rząd Izraela przed „masowymi bombardowaniami”. Wiarygodny i inkluzyjny plan długoterminowego porozumienia politycznego i zarządzania Strefą Gazy po wojnie będzie miał kluczowe znaczenie.” (s. 68)

 

Klimat i nowe technologie

W rozdziale o klimacie mowa m.in. o coraz to pogarszającej się sytuacji na świecie – kluczowej dla bezpieczeństwa rosnącej temperatury, która mogłaby wzrosnąć o nawet 2.5 do 2.9 st. Celsjusza. Jednak autorka tekstu Julia Hammelehle, zauważa przesłanki nadziei dla polepszenia sytuacji – mowa tu o coraz bardziej konkurencyjnych cenach technologii energii odnawialnej dzisiaj uważanej już za „energie dającą wolność”. „Perspektywy nie są jednak aż tak ponure. Ponieważ odnawialne źródła energii stają się coraz bardziej konkurencyjne cenowo, a zielone technologie stanowią podstawę przyszłych gałęzi przemysłu, inwestycje w czystą energię i jej wdrażanie gwałtownie wzrosły. Kryzys energetyczny w konsekwencji wojny Rosji z Ukrainą zwiększył dynamikę, podkreślając wartość odnawialnych źródeł energii jako „energii wolności”, które zmniejszają zależność od krajów OPEC i podatność na kaprysy rynków ropy i gazu. Cele gospodarcze, geopolityczne i klimatyczne są zatem coraz bardziej zbieżne. Jednak nadając priorytet krajowym interesom gospodarczym i bezpieczeństwu, a nie globalnym potrzebom klimatycznym, kraje ryzykują zahamowanie postępu w kierunku zerowej emisji netto i pozytywnej transformacji.” (s. 87)

Jintro Pauly, ekspert ds. obronności i technologii, podkreśla jak ważną rolę odgrywają nowe technologie w dzisiejszym świecie. Rozwój nowych technologii, m.in. sztucznej inteligencji, już dzisiaj ma znaczący wpływ na polu walki, a z czasem będzie on przybierał na znaczeniu. Rozwój technologii niesie ze sobą zarówno wiele korzyści w sferze ekonomicznej czy społecznej, ale też wiele zagrożeń, o których pisze autor artykułu w Raporcie MSC. „Nieuregulowany wyścig sztucznej inteligencji niesie ze sobą ryzyko. Systemy sztucznej inteligencji spowodowały już różne incydenty, a problem ten się pogłębia. Realistyczne modele generujące obrazy i filmy pogłębiają problem dezinformacji. Systemy rekrutacji do pracy i wykrywania oszustw oparte na sztucznej inteligencji wykazywały uprzedzenia rasistowskie lub seksistowskie. Złośliwi użytkownicy mogą nadużywać generatywnych systemów sztucznej inteligencji, aby na przykład uzyskać instrukcje dotyczące produkcji broni chemicznej. Wreszcie, potencjalne wojskowe zastosowania sztucznej inteligencji również niosą ze sobą zagrożenia dla bezpieczeństwa. Modele AI czasami działają nieprzewidywalnie, co może mieć fatalne konsekwencje, jeśli zostaną zastosowane w systemie uzbrojenia. Systemy uzbrojenia AI z ograniczonym nadzorem ludzkim lub bez niego również rodzą pytania dotyczące odpowiedzialności za potencjalne zbrodnie wojenne, które takie systemy mogłyby popełnić.” (s. 99)

 

Autor: Mikołaj Kamiński

Raport MSC 2024: https://securityconference.org/en/publications/munich-security-report-2024/ 

Strona MSC: https://securityconference.org/en/ 

O konferencji Defence24: https://defence24.pl/polityka-obronna/rozpoczyna-sie-monachijska-konferencja-bezpieczenstwa 

Agenda tegorocznej edycji wraz z nagraniami: https://securityconference.org/en/msc-2024/agenda/ 

Pełna lista zaproszonych gości: https://securityconference.org/assets/user_upload/240216_MSC_2024_List_of_Confirmed_Participants.pdf