Ukraina już od 2005 roku stanowiła dla Polski jeden z kluczowych kierunków współpracy rozwojowej, obejmującej przede wszystkim wsparcie w procesie wprowadzania reform administracyjnych, rozwoju systemów zarządzania kryzysowego, jak i kształtowania profesjonalnej kadry urzędniczej.
Konflikt zbrojny na terenie Ukrainy, dodatkowo wpłynął na rozszerzenie dotychczasowej współpracy. Rosyjska agresja na suwerenny podmiot państwowy spowodowała ogromne straty wśród ludności cywilnej, która z obawy przed narastającym zagrożeniem, niejednokrotnie decydowała się na wyjazd poza granice swojego kraju. Od 24 lutego bieżącego roku, tj. daty wyznaczającej początek konfliktu zbrojnego, do Polski uciekło ponad 3,5 miliona mieszkańców Ukrainy. Należy przy tym podkreślić, że tempo napływu nowych migrantów obecnie jest spadkowe. Początkiem marca na teren RP codziennie przybywało ponad 100 tys. nowych osób – w maju liczba ta była szacowana na około 20 tys. jednostek.
Polskie władze zapewniły uchodźcom natychmiastowe wsparcie psychospołeczne oraz dostęp do informacji o przysługujących im prawach i usługach. 16 marca 2022 roku uruchomiono rejestrację PESEL dla obywateli Ukrainy. Tego samego dnia numer ten otrzymało 37 tys. osób. Tydzień później liczba ta wynosiła już około 250 tys. Obecnie w Polsce zarejestrowanych jest ponad 1,1 mln osób – z czego 94 proc. stanowią kobiety i dzieci. Polski numer identyfikacyjny umożliwia uchodźcom dostęp do podstawowych usług, takich jak prawo do legalnego pobytu, dostęp do zatrudnienia, edukacji, opieki zdrowotnej i innych systemów opieki społecznej.
Na stronie https://pomagamukrainie.gov.pl/ obywatele Ukrainy mogą zapoznać się z kompleksowymi informacjami na temat pobytu w Polsce i uzyskać niezbędne wsparcie z zakresu kwestii prawnych, medycznych oraz socjalnych. Pod podanym adresem znajduje się także przewodnik dla osób chcących wspomóc uchodźców ze wschodu – skierowany jest on zarówno do osób prywatnych, jak i instytucji, zainteresowanych przekazywaniem wielowymiarowej pomocy. Wspomniane działania mogą obejmować zbiórki rzeczowe, pomoc finansową, usługi transportowe, noclegi, wolontariat, tłumaczenia oraz dodatkowe, nieuwzględnione w opisie aktywności. Strona jest dostępna w języku polskim, angielskim i ukraińskim.
W ramach akcji #PomagamUkrainie, w izbach administracji skarbowej zostali wyznaczeni specjalni koordynatorzy ds. pomocy humanitarnej, których podstawowym zadaniem jest udzielanie niezbędnych informacji z zakresu wsparcia humanitarnego oraz zapewnianie sprawnej obsługi planowanych transportów z pomocą. Poszczególni urzędnicy mają koordynować działania organów celnych, w tym spraw związanych z kwestią obejmowania polskich towarów procedurą wywozu, jak i awizacji planowanego konwoju w oddziałach celnych, znajdującym się na wcześniej wyznaczonych przejściach granicznych.
Na chwilę obecną Rząd RP współpracuje z samorządami oraz organizacji pozarządowymi, którym udzielane jest wsparcie finansowe w ramach Funduszu Pomocy. Przekazywane środki z założenia mają pokrywać koszt transportu uchodźców do miejsca ich docelowego pobytu, wydatki związane z zakwaterowaniem oraz zapewnieniem podstawowego wyżywienia.
Jedną z organizacji pozarządowych, zajmujących się udzielaniem pomocy osobom pokrzywdzonym w wyniku wojny na wschodzie, jest Caritas Polska. Jest to obecnie największa instytucja społeczno-charytatywna w Polsce. Zajmuje się wspieraniem zarówno osób przybywających na teren RP, jak i tych, którzy pomimo narastającego konfliktu, zdecydowali się na pozostanie w swojej ojczyźnie. Do podstawowych zadań Caritas zalicza się m.in. koordynowanie transgranicznego hubu magazynowego, organizowanie transportu humanitarnego, zapewnianie przybywającym uchodźcom bezpłatnej pomocy psychologicznej, kursów językowych, punktów pośrednictwa pracy i miejsc zabaw dla dzieci oraz bezpośrednie wspieranie jednostek, które zdecydowały się na przyjęcie do swojego domu migrantów z Ukrainy. Organizacja stara się także otwierać kolejne placówki Centrum Pomocy Migrantom i Uchodźcom oraz przekazywać pomoc finansową.
Niesieniem dodatkowej pomocy zajmuje się także Polski Czerwony Krzyż będący częścią Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. W początkowej fazie trwania konfliktu zbrojnego na Ukrainie, prace organizacji obejmowały niesienie pomocy głównie dla uchodźców przybywających do przygranicznych powiatów na wschodzie Polski. Obecnie akcje te są prowadzone na terenie całego państwa. PCK regularnie przygotowuje transporty z niezbędną pomocą humanitarną. Działania te są koordynowane przy współpracy z Ukraińskim Czerwonym Krzyżem oraz innymi Stowarzyszeniami Czerwonego Krzyża, zlokalizowanymi w różnych regionach świata.
Autor: Natalia Potera
Bibliografia:
Caritas,https://caritas.pl/ukraina/[dostęp: 16.06.2022].
Morawiecki M., O polskiej pomocy dla Ukrainy i o tym, dlaczego musimy być konsekwentni i twardzi wobec Rosji https://open.spotify.com/episode/3eWT96YUUYCmP2Vl2Qfk98 02.04.2022 [dostęp: 16.06.2022].
United Nations (2022),Ukrainian refugees arrive in Poland ‘in a state of distress and anxiety’https://news.un.org/en/story/2022/05/1119172 [dostęp: 16.06.2022].
Polski Czerwony Krzyż (2022),Polski Czerwony Krzyż pomógł dotychczas ponad 300 000 uchodźców z Ukrainy https://pck.pl/polski-czerwony-krzyz-pomogl-dotychczas-ponad-300000-uchodzcow-z-ukrainy/ [dostęp: 16.06.2022].
Serwis Rzeczypospolitej Polskiej (2022), Zasady wysyłki pomocy humanitarnej na Ukrainę, https://www.gov.pl/web/kas/zasady-wysylki-pomocy-humanitarnej-na-ukraine [dostęp: 16.06.2022].
Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.gov.pl/web/polskapomoc/ukraina3 [dostęp: 16.06.2022].