Rosja wyraża swój zdecydowany protest wobec włączenia kolejnych państw w struktury Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO). Moskwa już wcześniej wyrażała swoje niezadowolenie z planów powiększenia organizacji o nowych członków, traktując zaistniałą sytuację jako pretekst do przeprowadzenia inwazji na terytorium Ukrainy .
28 czerwca bieżącego roku Sekretarz Generalny NATO – Jens Stoltenberg – potwierdził, że najpotężniejszy sojusz wojskowy na świecie osiągnął porozumienie w sprawie przyjęcia Szwecji i Finlandii. Nastąpiło to po długich debatach, prowadzonych wewnątrz samej organizacji, oraz po rozwiązaniu problemów związanych z tureckim wetem.
Po rosyjskim ataku na Ukrainę, zarówno Sztokholm, jak i Helsinki zdecydowały się na przerwanie swojej neutralnej polityki, po czym w maju bieżącego roku rozpoczęły formalny proces akcesyjny. Oba podmioty już teraz spełniają wiele wymogów, stawianych przed potencjalnymi członkami NATO. Niemniej jednak, pomimo powszechnej aprobaty ze strony większości członków Sojuszu, Prezydent Turcji zapowiedział, że nie zatwierdzi nowych wniosków. Należy przy tym pamiętać, że poszerzenie organizacji może odbyć się na zasadzie konsensusu, co oznacza, że Erdoğan może zablokować członkostwo Finlandii i Szwecji.
Dlaczego Turcja wycofała swoje weto w sprawie przystąpienia Finlandii i Szwecji do NATO?
Głównym czynnikiem odpowiadającym za tureckie weto jest nierozwiązana kwestia kurdyjska. Ankara domaga się od krajów nordyckich zaprzestania wspierania kurdyjskich grup zbrojnych, takich jak Partia Pracujących Kurdystanu (kurd. Partiya Karkerên Kurdistanê, PKK), oraz zniesienia zakazów sprzedaży części broni do Turcji. O ukrywanie członków PKK została oskarżona także Szwecja, czemu Sztokholm zdecydowanie zaprzeczał.
PKK, która jest uważana za ugrupowanie terrorystyczne w Turcji, Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych, już w 1984 roku wystąpiła zbrojnie przeciwko państwu tureckiemu, tym samym rozpoczynając konflikt, który trwa do dnia dzisiejszego.W wyniku owych starć zginęło dziesiątki tysięcy ludzi, w tym wiele osób postronnych. PKK i jej odgałęzienia – do których zaliczają się chociażby syryjskie Powszechne Jednostki Ochrony (kurd. Yekîneyên Parastina Gel– YPG) –przeprowadzają liczne ataki na wojsko, siły bezpieczeństwa i ludność cywilną. Turcja, w odpowiedzi na pojawiające się zagrożenie, prowadzi operacje militarne w południowo-wschodnich częściachkraju, celem zneutralizowania kurdyjskich przeciwników.
Szczyt w Madrycie jest postrzegany jako jedno z najważniejszych spotkań multilateralnych ostatniej dekady. Ankara podpisała trójstronną umowę memorandum zaraz po tym, jak uzyskała wstępne ustępstwa oraz obietnice ze strony pozostałych sygnatariuszy. Sekretarz generalny NATO poinformował, że warunki umowy obejmowały m.in. zintensyfikowanie przez Szwecję prac nad tureckimi wnioskami dotyczącymi ekstradycji podejrzanych bojowników oraz zmianę szwedzkiego i fińskiego prawa, celem zaostrzenia ich polityki wobec działaczy kurdyjskich. Co więcej, oba państwa zobowiązały się także do zniesienia embarga na broń wysyłaną do Turcji oraz uproszczenia procedury ścigania osób, uznawanych przez Ankarę za członków siatki terrorystycznej.
Decyzja o sprzedaży amerykańskich myśliwców F-35 do Turcji nie została jeszcze podjęta. Nie ulega jednak wątpliwości, że Prezydent Erdoğan będzie starał się wywrzeć dodatkowy nacisk także i na Waszyngton. Nieoficjalnie mówi się o zaplanowanym spotkaniu pomiędzy przedstawicielami obu państw. Obecna sytuacja działa na korzyść strony tureckiej, która od wielu miesięcy zmaga się z jednym z największych kryzysów ekonomicznych w swojej historii. Zarówno Prezydent Turcji, jak i kierowana przez niego partia AKP, z pewnością będą starali się skorzystać na bieżących konfliktach, celem umocnienia swojego elektoratu jeszcze przed wyborami powszechnymi, które przypadają na 18 czerwca 2023 roku.
Decyzja, jaka zapadła 28 czerwca 2022 roku w Madrycie, jest przełomowa dla dalszego funkcjonowania Sojuszu, którego skuteczność była wcześniej często krytykowana na forum międzynarodowym. Poszerzenie organizacji o dwóch nowych członków z pewnością nie spotka się z rosyjską aprobatą. Moskwa starała się wywrzeć presję na Zachód oraz doprowadzić do jego wewnętrznego zdestabilizowania. Niemniej jednak, swoją dotychczasową polityką zagraniczną doprowadziła do tego, że państwa Sojuszu są jeszcze bardziej zdeterminowane aby zacieśnić swoją multilateralną współpracę.
Autor: Natalia Potera
Źródła:
Al. Jazeera, Why did Turkey lift its veto on Finland and Sweden joining NATO? https://www.aljazeera.com/news/2022/6/29/why-did-turkey-lift-its-veto-on-finland-sweden-joining-nato-explainer
PBS NewsHour, Turkey removes opposition to Finland and Sweden joining NATO https://youtu.be/jazlMYeexx0
The Wall Street Journal, Turkey Backs NATO Membership for Sweden, Finlandhttps://www.wsj.com/articles/nato-allies-to-focus-on-threats-from-russia-and-beyond-at-summit-11656408633